Osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.
Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia.
Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania.
Usługi opiekuńcze, przyznaje się na wniosek osoby zainteresowanej po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby. Podczas wywiadu określa się:
- rodzaj, zakres, wymiar dzienny świadczonych usług,
- okres, przez który mają być świadczone,
- wysokość i sposób pobierania opłaty, uwzględniając zgłoszone przez osobę zainteresowaną potrzeby oraz możliwości ich realizacji.
Wymagane dokumenty podczas wywiadu:
- dowód osobisty,
- zaświadczenie lekarskie określające zakres i proponowany wymiar usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych, dodatkowo można okazać aktualny wypis ze szpitala,
- zaświadczenie o dochodach (odcinek renty, emerytury, zaświadczenie z pracy o zarobkach netto członków rodziny z miesiąca poprzedzającego zgłoszenie usług).
Zakres usług opiekuńczych w zakresie podstawowym:
- samodzielne lub wspólne z usługobiorcą dokonywanie zakupów i rozliczanie wydatków,
- przynoszenie usługobiorcy posiłków z Punktu Żywienia,
- przynoszenie posiłków z uwzględnieniem diety zaleconej przez lekarza,
- pomoc w spożywaniu posiłków lub karmienie usługobiorcy,
- zmycie naczyń po posiłku,
- wychodzenie z usługobiorcą na spacer,
- bieżące sprzątanie mieszkania,
- utrzymanie czystości sprzętu sanitarnego,
- wynoszenie śmieci,
- pranie, w tym bielizny osobistej usługobiorcy,
- prasowanie,
- zanoszenie i odbiór bielizny pościelowej i odzieży do / z pralni,
- załatwianie spraw urzędowych (poczta, administracja, bank, itp.),
- zgłaszanie do naprawy urządzeń i instalacji domowych,
- gruntowne (generalne) okresowe sprzątanie mieszkania.
- współpraca z lekarzem i pielęgniarką środowiskową oraz pracownikiem socjalnym,
- wykonywanie innych czynności (niewynikających z zakresu podstawowego), a których realizacja jest konieczna ze względu na dobro usługobiorcy.
Zakres usług opiekuńczych w zakresie pielęgnacyjnym:
- ogólne mycie usługobiorcy,
- mycie głowy,
- kąpanie,
- czesanie,
- golenie,
- obcinanie paznokci,
- pomoc w załatwianiu potrzeb fizjologicznych,
- zmiana pampersów,
- układanie chorego w łóżku i pomocy przy zmianie pozycji,
- zmiana bielizny osobistej i pościelowej,
- pomoc przy ubieraniu,
- słanie łóżka.
Czynności pielęgnacyjne w zakresie zleconym przez lekarza, w tym między innymi:
- mierzenie temperatury ciała, rozkładanie leków, podawanie leków drogą doustną, doodbytniczą, wziewną (inhalacje)lub przez skórę(wcieranie), oklepywanie,
- zapobieganie powstawaniu odleżyn i odparzeń,
- stosowanie okładów i kompresów,
- zmiana opatrunków,
- realizacja innych czynności wynikających z indywidualnych zaleceń lekarskich.
Czynności wspierające usługobiorcę, w tym:
- pomoc w dotarciu do i z placówek medycznych, rehabilitowanych, ośrodków wsparcia,
- zgłoszenie potrzeby odbycia wizyt lekarskich, badań laboratoryjnych, realizacja recept,
- inne.